Tüketicilerin sağlık durumlarına ilişkin görüşleri son dönemlerde değişikliğe uğramıştır. Son yıllarda yaşanan birçok durum (pandemi, savaş, ekonomik kriz, vb.), tüketicilerin takviye edici gıda pazarına bakışını da değiştirmiştir. Hayat şartlarındaki değişimden etkilenen tüketici davranışlarını ölçmek amacıyla Uluslararası Gıda Takviyesi Dernekleri Birliği (IADSA), 2022 yılı için bir çalışma planlarken, Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği de kamuoyunun gıda takviyesi kullanımını ve beslenme alışkanlıklarını tespit etmek ve kamuoyunun konuya ilişkin bilgi seviyesi ve algısını ölçmek amacıyla 2022 yılı Temmuz ayında, XSights iş birliği ile “Gıda Takviyesi Kullanımı ve Beslenme Alışkanlıkları Ölçümü” araştırmasının 6.sını yaptı.
Uluslararası Gıda Takviyesi Dernekleri Birliği’nin (IADSA), “2022 Vitamin ve Takviye Edici Gıdalar – Küresel Pazara Bakış” başlığı altında yayınladığı rapora göre; küresel olarak 2017-2022 yılları arasında takviye edici gıda pazarının büyüme hızı %5.6 iken, 2022-2027 yılları arasında bu büyümenin %2.2 oranında olabileceği öngörülüyor. 2017-2022 yılları arasında Latin Amerika’nın, Orta Doğu ve Afrika ülkelerinin yoğun şekilde takviye edici gıda kullandığı açıklanırken, benzer şekilde sonraki beş yıl boyunca da tüketimin fazla olacağı belirtilmiştir. Tüketicinin takviye edici gıdaya ulaşımına bakıldığında ise, 2017’den 2022’ye dek e-ticaret sitelerinden alınan takviye edici gıdalarda ciddi bir artış olsa da, tüketiciler hâlâ en çok sağlık uzmanlarının tavsiyeleriyle (~%35) takviye edici gıda kullanmaktadır. Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği’nin araştırmasında ise, benzer şekilde, katılımcıların gıda takviyesi kullanımında en çok dikkat ettiği kriterin uzman tavsiyesi (%59) olduğu görüldü. Bunu sırasıyla doğal içerikli olması (%38), katkı maddesi içermemesi (%35), ve bilinen /köklü bir marka tarafından üretilmesi (%27) izledi. Katılımcıların %61’i gıda takviyesi alanında en çok doktorlardan tavsiye aldığı belirtti. Diyetisyenler de en çok tavsiye alınan diğer sağlık çalışanları (%50) olarak ikinci sırada yer aldı. Söz konusu takviyelerin en sık satın alım noktaları önceki dönemlerde olduğu gibi yine eczaneler oldu (%83).
Uluslararası Gıda Takviyesi Dernekleri Birliği (IADSA)’nin yayınladığı raporda, takviye edici gıdaların tüketim sıklığına bakıldığında, 2020 yılı sonrasında, tüketicilerin neredeyse her gün takviye edici gıda kullanımda artış olmuş; 2020’de bu oran ~%25 iken, 2021’de ~%32 ve 2022’de ~%30 civarında olduğu görüşmüştür. Yine aynı şekilde, tüketicilerin son 3 yılda, haftada 1-2 kez takviye edici gıda kullanımlarda artış olup; nadiren kullanım ve takviye edici gıda kullanmama sıklıkları azalmıştır. Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği’nin araştırmasında ise, kullanılan takviye edici gıdaların sıklığı ve içeriği sorulmuş olup; katılımcıların %83’ünün son 3 ay içinde gıda takviyesi kullandığı belirlenmiştir. İleri yaştaki katılımcılar genç yaşlara oranla daha çok gıda takviyesi kullanırken, önceki 3 döneme göre, gıda takviye kullanım oranındaki artış (%60) da dikkat çekici bulunmuştur. Katılımcıların %27’sinin B12 vitamini, %24’ünün D vitamini, %17’sinin multivitamin ve %17’sinin C vitamini kullanıldığı belirtilmiştir.
Takviye edici gıdalar birçok sebeple kullanılabiliyor. Uluslararası Gıda Takviyesi Dernekleri Birliği (IADSA)’nin yayınladığı rapora göre, 2022 yılında sırayla, genel sağlık, bağışıklık sistemi, sindirim sistemi, kemik sağlığı, güzellik amaçlı, kalp sağlığı, eklem sağlığı, enerji sağlama, hafıza, kadın sağlığı, göz sağlığı, mental sağlık, erkek sağlığı ve karaciğer sağlığı önemli kullanım sebepleri arasında olsa da, özellikle geçmiş beş sene içinde, sırayla mental sağlık, eklem sağlığı, hafıza, kadın sağlığı, göz sağlığı ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi ön planda olmuştur.
2021 yılında, “Bağışıklık sistemi nasıl güçlenir?”, Google trendler’de “nasıl” sorularında ilk 5’e girerken, pandeminin bir başka olumsuz etkisi de “günlük fiziksel aktiviteyi” azaltmamız olmuştur. Bu durum, kemik ve eklem sağlığımızı güçlendirmemizi azaltmıştır. Bir yandan da sosyalleşmenin azalmasıyla bireyler iyi hissetmelerine yardımcı olması için takviye edici gıdalara yönelmiştir. Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği’nin araştırmasında, katılımcıların genel olarak gıda takviye ürünlerini güvenilir bulma oranının %89 olduğu belirlenmiş, ortalaması %4,1 olan genel güven duyma oranının, geçen dönemlere göre oldukça yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Geçen döneme göre artışın %32 olduğu belirtilmiştir.
Günlük yaşamın birçok alanında takviye edici gıdalara olan ilgi artarken, takviye edici gıdaların üreticilerinin bilinmesi, takviye edici gıdanın ilaç değil gıda olduğunu ve tamamlayıcı beslenmede yeri olduğunun anlaşılması önemlidir.
Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği, 2016’dan beri sektörün önde gelen firmalarını bir araya getirerek takviye edici gıdalar, sporcu gıdaları, fonksiyonel gıdalar ve benzeri yenilikçi beslenme ürünlerine ilişkin sektörün gelişimine ve ortaya çıkan sorunların çözümüne katkıda bulunmak adına kurulmuştur. Sektörün gelişimini desteklerken, dernek faaliyetleri kapsamında veri üretip, takviye edici gıda pazarına yönelik etkinlikler ve organizasyonlar planlayan Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği, yürüttüğü çalışmalar ile farkındalık kazandırıp, alanla ilişkili çalışan kamu çalışanlarını, akademisyenleri, girişimcileri, sektör temsilcilerini ve öğrencileri bir araya getiriyor.
GTBD Yönetim Kurulu Başkanı
Dr. Samet Serttaş
Kaynaklar
- IADSA, Vitamin and Dietary Supplement (VDS) Global Market Overview: 2022. (https://www.iadsa.org/global-market-data-2022 )
- Gıda Takviyesi ve Beslenme Derneği, “Gıda Takviyesi Kullanımı ve Beslenme Alışkanlıkları Ölçümü” Araştırması, Temmuz 2022.
https://gtbd.org.tr/6-gida-takviyesi-ve-beslenme-arastirmasi-yapildi/
