OKUL GIDASI HAKKINDA TEBLİĞ (2020/23) “OKUL VE YURTLARIN KANTİN VE YEMEKHANELERİNE” YÖNELİK GIDA DENETİMLERİ

Prof. Dr. Nevzat ARTIK

Gıda Güvenliği Uzmanı

Ankara Üniversitesi Müh. Fak. Gıda Müh. Bölümü-ANKARA

 

Bu Tebliğ “Okul Gıdası Hakkında Tebliğ (TEBLİĞ NO: 2020/23)” hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı, Sağlık Bakanı ve Millî Eğitim Bakanı müştereken yürütmektedir. Bu konuda 3 Bakanlık ortak çalışma içindedir. Bu Tebliğin amacı; Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdaların okul gıdası onay şartlarını ve bu gıdalarda kullanılacak okul gıdası logosuna ilişkin hususları belirlemektir.

Bu Tebliğ, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdaların okul gıdası onay şartlarını ve bu gıdalarda kullanılacak okul gıdası logosuna ilişkin hususları kapsar.

Bu Tebliğ, 11/6/2010 tarihli ve” 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’”nun 22 nci maddesinin dördüncü fıkrası ve 43 üncü maddesinin ikinci fıkrası, 5/2/2013 tarihli ve 28550 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği ile 26/1/2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan” Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği” ‘ne dayanılarak hazırlanmıştır.

Bu Tebliğ, 17/2/2005 tarihli ve 25730 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik” ve 1/12/2004 tarihli ve 25657 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan “Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik’”te yer alan ürünleri kapsamaz.

OKUL GIDASI LOGOSU:

Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığı arasında 2/1/2019 tarihinde imzalanan Okul Kantinlerinde Satışa Sunulacak Gıdalar ve Bu Gıdalarda Kullanılacak Logo Uygulamasına İlişkin İşbirliği Protokolünde tanımlanan, Sağlık Bakanlığı tarafından kriterleri belirlenen Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdaların etiketi üzerinde bulunacak logoyu, tanımlamaktadır.

 

 

OKUL GIDASI” LOGOSUNUN KULLANIM DETAYLARI

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren kantin, kafeterya, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde satışa sunulacak hazır ambalajlı gıdalarda “Okul Gıdası” logosunun kullanımına ilişkin detaylar belirlenmiştir.

 

Tarım ve Orman Bakanlığının “Okul Gıdası Logosu Uygulaması Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ”i, Resmî Gazete ‘de yayımlandı. Buna göre, Okul Gıdası logosu kullanımının uygulanmasında Millî Eğitim, Tarım ve Orman ile Sağlık bakanlıkları iş birliği yapacak.

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren kantin, kafeterya, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde satışa sunulacak hazır ambalajlı gıdalarda “Okul Gıdası” logosu yer alacak. Logo, Tarım ve Orman Bakanlığından işletme kayıt/onay belgesi alan gıda işletmecileri tarafından, belirlenen kriterlere uygun olarak üretilen hazır ambalajlı gıdalarda herhangi bir başvuruya gerek kalmaksızın kullanılabilecek. Buralarda satılacak hazır ambalajlı gıdalar, Türk Gıda Kodeksi’ne de uygun olacak. Eğitim kurumlarında satışı uygun olmayan gıda ve içeceklerde Okul Gıdası logosu bulunamayacak. Bakanlıklar tarafından okullara dağıtımı yapılan okul sütü, okul üzümü ve benzeri bedelsiz ürünlerde de logo kullanılacak.

Logo

Ambalaj üzerinde yer alacak logonun çapının, en geniş yüzeyi 80 santimetrekareden büyük olan ambalajlarda veya kaplarda 2,5 santimetre, 25 ile 80 santimetrekare arasında olanlarda 2 santimetre ve 25 santimetrekareden küçük olanlarda 1,5 santimetre olması gerekecek. Okul Gıdası logosunda yer alan yazı karakterleri ve şekiller, etikette kullanılan zeminle kontrast oluşturacak şekilde kullanılacak. Okullarda satışa sunulacak gıdalara ilişkin talep ve öneriler Tarım ve Orman Bakanlığı başkanlığında 3 bakanlığın 2’şer temsilcisinden oluşan komisyonca alınacak.

Denetimler

Okul Gıdası kriterleri, Milli Eğitim Bakanlığı aracılığıyla gıda işletmelerine bildirilecek. Okul/kurum müdürlükleri, bünyelerinde faaliyet gösteren gıda işletmelerinin belirtilen kriterlere uyum sağlayıp sağlamadıkları konusunda gerekli denetimleri yapacak. Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan denetimlerde, Okul Gıdası logosu bulunmayan veya logo bulunduğu halde belirlenen koşullara uygun olmayan gıda satışı yapan işletmeler tespit edildiğinde gerekli tedbirlerin alınması için aylık olarak Millî Eğitim Bakanlığı il/ilçe müdürlüklerine iletilecek.

Bakanlıklar belirlenen usul ve esasların uygulanmasında Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) ile iş birliği yapabilecektir. Bu kapsamda TGDF, gıda işletmelerinin logo kullanımına uyum sağlamalarına ilişkin süreçte gıda işletmelerinin bilgilendirmesini sağlayabilecek. İlgili bakanlıklar, gerekli görülen durumlarda diğer sivil toplum kuruluşlarıyla da iş birliğine gidebilecek. Tebliğ, Bakanlığa bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren yemekhaneleri kapsamayacak.

Okul gıdası: Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan Bakanlıktan okul gıdası onayı almış ve ambalajında okul gıdası logosu bulunan gıdayı,

Okul gıdası onayı: Okul gıdası kriterlerine ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak üretilen hazır ambalajlı gıdalara verilen onayı ifade eder.

Bu Tebliğin uygulanmasında Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığı iş birliği yapar. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdalar için Bakanlıktan okul gıdası onayı alınması zorunludur.

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdaların ambalajında Okul Gıdası Logosunun bulunması zorunludur. Bakanlıktan okul gıdası onayı almamış gıdalarda Okul Gıdası Logosu kullanılamaz. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmeleri “Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği” hükümlerine uyarlar.

Bu Tebliğ kapsamında üretilen ürünlerde 4/10/2016 tarihli ve 29847 sayılı Resmî Gazete ’de yayımlanan Oyuncak Güvenliği Yönetmeliği kapsamında yer alan ve/veya oyuncak olarak kullanılması muhtemel olan madde ve malzemeler gıda ambalajı olarak kullanılamaz.

Okul gıdası kriterleri Sağlık Bakanlığınca belirlenir. Sağlık Bakanlığı belirlemiş olduğu okul gıdası kriterlerini Bakanlık ve Millî Eğitim Bakanlığına resmi yazı ile iletir. Okul gıdası kriterleri Bakanlık ve Millî Eğitim Bakanlığı internet sayfasında yayımlanır.

Okul Gıdası Logosu bulunan ürünler; bakkal, market ve benzeri perakende işletmelerde de satışa sunulabilir.

Okul Gıdası Komisyonunun kuruluşu ve görevleri

Okul gıdasına ilişkin yeni başvuruları ve okul gıdası kriterlerine ilişkin değişiklik taleplerini değerlendirmek üzere Okul Gıdası Komisyonu kurulur. Komisyon; Tarım ve Orman Bakanlığından üç, Sağlık Bakanlığından iki, Millî Eğitim Bakanlığından iki temsilci olmak üzere konusunda uzman toplam yedi üyeden oluşur. Gerekli hallerde komisyon toplantılarına ilgili diğer Bakanlıklar ve sivil toplum kuruluşları da davet edilebilir.

Komisyona Bakanlık Makamı tarafından görevlendirilecek Bakanlık temsilcisi Başkanlık eder, komisyon üyeleri de ayrıca Bakanlık Makamınca onaylanır.

Komisyon üyelerinin görev süresi üç yıldır. Görev süresi dolan veya görev süresi dolmadan görevinden mücbir sebeplerle ayrılanların yerine yeni üye/üyeler ilgili Bakanlıklar tarafından belirlenir. Yeni atanan her üyenin görev süresi diğer üyelerle birlikte sona erer. İlgili Bakanlıklar tarafından uygun görülmesi halinde görev süresi dolan üyeler tekrar görevlendirilebilir.

Komisyon üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve kararlar oy çokluğu ile alınır. Oyların eşitliği durumunda Başkanın oyu yönünde karar alınmış sayılır. Komisyon yılda en az altı kez toplanır. Komisyonun sekretarya hizmetleri Bakanlıkça yürütülür.

Okul gıdası kriterleri belirlenecek gıdalar için başvurular Komisyonda değerlendirilmek üzere Bakanlığa yapılır. Komisyon, okul gıdası kriterlerinin belirlenmesine ilişkin Bakanlığa yapılan başvuruları değerlendirir. Bakanlık Komisyon görüşünü Sağlık Bakanlığına bildirir.

Okul gıdası onayı

Gıda işletmecisi, bu Tebliğ kapsamında okul gıdası onay işlemleri için Başvuru Dilekçesi ile

• Okul Gıdası Onay Başvurusunda İstenen Bilgi ve Belgelerden oluşan dosya ile İl Müdürlüğüne müracaat eder.
• Okul gıdası onay başvurusunda bulunan gıda işletmesine il müdürlüğü tarafından yerinde denetim yapılır. İşletmenin asgari teknik ve hijyenik şartlarının uygun bulunması durumunda başvuru dosyası incelemeye alınır.
• İl müdürlüğü Bakanlık internet sayfasında yayımlanacak okul gıdası kriterleri ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre dosya ile ilgili gerekli incelemeleri yapar.
• Dosyadaki bilgi ve belgelerin eksik ve/veya yanlış hazırlanmış olması durumunda il müdürlüğü eksiklik ve/veya yanlışlıkları gıda işletmecisine
• 15 gün içerisinde resmi yazı ile iletir. Gıda işletmecisi yazının teslim alınmasından itibaren 20 gün içerisinde gerekli düzenlemeleri yaparak il müdürlüğüne bildirir. 20 gün içerisinde gerekli düzenlemeleri yapmayan gıda işletmecilerinin başvuru dosyaları iade edilir.
• Dosyadaki bilgi ve belgelerin tam ve doğru olması durumunda; il müdürlüğü onaylamış olduğu Okul Gıdası Logosu kullanılacak ürünleri gıda işletmecisine, Ek-5’te yer alan Onay Takip Formunu ise resmi yazı ile Bakanlığa gönderir.
• Okul gıdası onayı almış gıda işletmeleri ve ürünler Bakanlık internet sayfasında yayımlanır.

Okul Gıdası Logosunun özellikleri

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde doğrudan öğrenciye satışa/tüketime sunulacak olan hazır ambalajlı gıdaların üzerinde Okul Gıdası Logosu bulunur.

Ambalaj üzerinde yer alacak Logonun çapı;

1. a) En geniş yüzeyi 80 cm²’den büyük olan ambalajlarda veya kaplarda 2,5 cm,
2. b) En geniş yüzeyi 25 cm² ile 80 cm² arasında olan ambalajlarda veya kaplarda 2 cm,
3. c) En geniş yüzeyi 25 cm²’den küçük olan ambalajlarda veya kaplarda 1,5 cm, olarak uygulanır.

Okul Gıdası Logosunda yer alan yazı karakterleri ve şekiller etikette kullanılan zemin ile kontrast oluşturacak şekilde kullanılır.

Okul Gıdası Logosunun kullanımı

Bakanlıklar, tescillenen Okul Gıdası Logosunu faaliyetleri kapsamında herhangi bir izne gerek kalmaksızın kullanabilir.

Okul gıdası denetimine ilişkin hususlar

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurumların bünyesinde faaliyet gösteren; kantin, kafeterya, yemekhane, büfe, çay ocağı gibi gıda işletmelerinde satılan okul gıdalarının denetimi Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılır. Gerekli görülmesi halinde Millî Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı il müdürlükleri temsilcilerinden de birer kişi katılım sağlar.

Tarım ve Orman Bakanlığı il/ilçe müdürlükleri tarafından yapılan denetimlerde, Okul Gıdası Logosu bulunmayan gıdaların satışını/sunumu yapan gıda işletmelerinin tespit edilmesi halinde işletmeler ile bulundukları okulları, gerekli tedbirlerin alınması amacıyla aylık olarak Millî Eğitim Bakanlığı il/ilçe müdürlüklerine bildirilir.

Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi ve özel okul/kurum müdürlükleri; Okul Gıdası Logosu bulunmayan gıda satışı yapan işletmeler hakkında9/2/2012 tarihli ve 28199 sayılı Resmî Gazete ‘de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Okul-Aile Birliği Yönetmeliği kapsamında gerekli tedbirleri alır ve Tarım ve Orman Bakanlığını bilgilendirir.

Sivil toplum kuruluşları ile iş birliği

Bakanlık bu Tebliğin uygulanmasında sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yapabilir.

Uygulamaya ilişkin düzenlemeler

Tarım ve Orman Bakanlığı gerek gördüğünde bu Tebliğ hükümlerinin uygulanmasına yönelik talimat veya kılavuzlar hazırlar.

İdari yaptırım

Bu Tebliğ hükümlerine aykırı davrananlar hakkında Bakanlıklar ilgili mevzuat çerçevesince idari yaptırımları uygular.

Okul Gıdası Onay Başvurusunda İstenen Bilgi ve Belgeler

1. Başvuru dilekçesi,
2. Okul Gıdası Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:2020/23) ile ilgili diğer mevzuat hükümlerine ve okul gıdası kriterlerine uygun üretim yapılacağına dair taahhütname,
3. İşletme kayıt/Onay Belgesi,
4. Ürün adı ve markanın yer aldığı orijinal etiket örneği,
5. Enerji ve besin öğelerine ait analiz raporu,
6. Orijinal ürün ambalaj örneği ve ambalaja ait İşletme Kayıt Belgesi.

 

“OKUL VE YURTLARIN KANTİN VE YEMEKHANELERİNE” YÖNELİK EŞ ZAMANLI TARIM ve ORMAN BAKANLIĞI TARFINDAN YAPILAN GIDA DENETİMLERİ

Çocukların günlük en az bir öğünlerini karşıladıkları toplu tüketim hizmeti veren yer okullardaki kantin ve yemekhanelerdir. Çocukların erken yaşlarda kazandığı gıda güvenilirliği ile sağlıklı beslenme alışkanlığı; hayatlarının sonraki dönemlerini etkileyerek ileride ortaya çıkabilecek sorunlar önlenebilecek, zihin gelişimleri sağlıklı bir biçimde tamamlanacak, sosyal uyum ve eğitimleri de başarıyla gerçekleştirecektir. Bu nedenle okul kantinlerinde tüketime sunulan gıdaların güvenilir, sağlıklı, besleyici olması öğrencilerin tüketim alışkanlıklarında ve ileriki yaşamlarında büyük önem taşıdığından Tarım ve Orman Bakanlığı okul kantinlerine yönelik resmi kontrollere ağrılık verilmektedir.

“Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği” gereğince Tarım ve Orman Bakanlığı Kontrol Görevlilerince okul kantinlerinin resmi kontrolleri diğer resmî kurumlar ile iş birliği içerisinde gerçekleştirilmektedir.  2011 yılından bugüne kadar tüm eğitim-öğretim dönemlerinde okullar, yaz okulları ve kamplarda bulunan kantin ve yemekhaneler her sömestrde en az bir (1) kez olmak üzere yılda en az iki (2) kez Tarım ve Orman Bakanlığımızca denetlenmekte olup mevzuata uygun faaliyet göstermeyen işletmelere gerekli idari yaptırımlar uygulanmaktadır.

 

Diğer taraftan; öğrencilerin aileden ayrı, yatılı olarak kaldığı yurtlarda bulunan kantin, yemekhane vb. gıda işletmelerinin asgari teknik ve hijyenik şartları taşıması; işletmelerde üretilen ürünlerin Türk Gıda Kodeksine uygun olması; yemek taşımalı olarak söz konusu yerlere aktarılıyorsa taşıma ve muhafaza koşullarını sağlaması ayrıca önem arz etmektedir.

Tarım ve Orman Bakanlığı yıl boyunca yapılan denetim ve kontrollere ilaveten farkındalığı arttırmak amacıyla 14.10.2024-25.10.2024 tarihlerinde iki hafta boyunca okul ve yurtlarda bulunan kantin ve yemekhanelere yönelik resmi kontrolleri başlatmıştır. Bu süre zarfında eş zamanlı olarak okul ve yurtların kantin ve yemekhaneleri ile buralarda tüketime sunulan ürünlerle ilgili resmi kontrollere ağırlık verilecek, mevzuat ile belirlenen kriterlere uyulmaması halinde ise söz konusu işletme ve ürünlerine yönelik idari yaptırımlar uygulanacaktır.

 

Özellikle geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızın sağlığı hepimizi yakından ilgilendirmekte olduğundan okul ve yurtlarda bulunan kantin ve yemekhanelerine ilişkin denetimler sadece bu dönem boyunca kalmayacak bundan sonra da hız kesmeden devam edecektir.

 

Tüketicilerimizin güvenilir gıdaya gönül rahatlığıyla ulaşması için gereken her türlü tedbiri alıyoruz. Vatandaşlarımız olumsuz bir durumla karşılaştıkları zaman “Alo 174” Gıda Hattını aramaktan çekinmesinler. Bu bir vatandaşlık görevidir ve gıda güvenliği ile tüketici menfaatleri açısından büyük önem taşımaktadır.